Mesane, bir diğer adıyla idrar kesesi karnın alt kısmında pelvik taban üzerinde bulunmaktadır. Böbrekler kanı filtreleyerek atık ürün olan idrara dönüştürür. Mesane, vücuttaki idrarın depolanmasında görevli olan içi boş, küre biçiminde bir organdır. Mesane, böbrekte filtrelenerek gelen idrarın depolanmasından sorumludur.
İdrar içerdiği toksin maddeler nedeniyle vücuttan atılması gerekmektedir. Küre biçiminde olduğuna değindiğimiz mesane 500-700 mL yani yaklaşık 2 bardak idrarı depolayabilmektedir. İdrar dışarıya atılması gerektiğinde ise kas kasılmasıyla dışarıya atılması gerçekleşir. Mesane, 200-350 ml idrarla dolduğunda mesanedeki sinirler beyne tuvalet gerekliliğini hatırlatmaktadır. İdrar dışarı atıldığında ise mesane tekrar eski haline dönmektedir. Yaklaşık olarak her gün 950-2000 ml arasında idrar vücuttan dışarı atılmaktadır.
Mesane kanseri nedir?
Mesane, böbreklerden süzülerek gelen idrarın depolanmasından ve de kasılarak vücuttan dışarıya atılmasından sorumlu organımızdır. Mesanenin iç yüzeyi kendine has bir hücre tabakasıyla sarılıdır. Mesane kanseri ise bu hücrelerin çeşitli nedenlerden dolayı kontrolsüz çoğalmaları nedeniyle ortaya çıkan kanser türüdür. Mesane kanseri günümüzde sık karşılaşılan kanser türlerinden biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Özellikle ileri yaştaki erkeklerde daha çok görülmektedir. Hastalık, erkeklerde de kadınlara oranla daha sık rastlanır.
Mesane dokusunda kanserleşen hücreler genellikle idrar kesesindeki üroepitelyal hücrelerdir. Burada başlayan tümör zamanla kaslara, lenf nodlarına, çevre doku ve organlara yayılım gösterebilmektedir. Bu nedenle tümör, genellikle mesane ile birlikte boşaltım sistemini de etkileyebilmektedir. Tümör iyi huylu veya kötü huylu özellik gösterebilmektedir. Aynı zamanda hastalık yayılmadan tedavi edilebilen hastalarda, kanserin nüksetme ihtimalide yüksek olmaktadır. Mesane kanseri, boşaltım sistemi içerisinde en sık görülen kanser türlerinden biridir.
Mesane kanserinin önemli belirtileri arasında; idrarda kan görülmesi, idrar yapma sıklığının artması veya azalması ve idrar yapma sırasında ağrı veya yanma hissi sayılabilir. Mesane kanserinin önemli risk faktörleri arasında ise yaş, cinsiyet ve sigara kullanımı gibi unsurlar bulunmaktadır. Mesane kanseri erkeklerde yaygın olarak görülen kanser türleri arasında belirtilebilir. Mesane kanserinin tedavisi, kanserin türüne, evresine, hastanın genel sağlık durumuna ve hastalığın yayılım durumuna göre değişebilmektedir. Hastalığın tedavisinde genellikle cerrahi yöntemler tercih edilmektedir.
Mesane kanseri neden olur?
Mesane kanserinin kesin sebebi de diğer tüm kanser türleri gibi kesin olarak bilinememektedir. Ancak mesane kanserini tetikleyebilecek bazı unsurlar bulunmaktadır. Mesane kanserine neden olabilecek risk faktörleri arasında kimyasal maddeler, çeşitli ilaçların kullanımı, SİGARA ve enfeksiyonlar belirtilebilir.
Genel olarak mesane kanserine neden olabilecek risk faktörlerine şu şekilde değinebiliriz;
- Sigara kullanımı
- Yaş ve cinsiyet faktörü
- Genetik mutasyonlar
- Boya sanayi, lastik ve kimya sanayi ve kuru temizleme gibi çeşitli sanayi dalları
- Mesane taşlarının uzun süreli mesanede meydana getirdiği tahriş olma durumu
- Bazı kanser ilaçları ve ağrı kesiciler
- Genetik faktörler
- Yeterli su içmemek ve idrarı tutmak
- Radyasyon
- Kemoterapi
- Aşırı biçimde gıda katkısı barındıran ve yağlı gıdalarla beslenmek
Özellikle kimyasallara yoğun biçimde maruz kalınması ve sigara tüketimi mesane kanserinin en yaygın nedenleri arasında gösterilebilir. Sigara içen kişilerde sigara içmeyenlere nazaran mesane kanserinin görülme oranı oldukça fazla olmaktadır. Kimyasallara maruz kalınması da mesane kanseri riskini önemli ölçüde artıran unsurlar arasında sayılabilir. Özellikle yoğun kimyasala maruz kalma ihtimali yüksek belirli sektörlerde çalışan kişilerin mesane kanserine yakalanma riski daha fazla olmaktadır.
Mesane kanseri belirtileri nelerdir?
Mesane kanserinin en belirgin semptomu idrardaki kırmızıya yakın renk değişikliği olarak belirtilebilir. Bu belirti makroskopik hematüri olaran bilinir. İdrardan kan gelmesinin yanı sıra birçok belirti de rahatsızlığın seyrinde ortaya çıkabilmektedir.
Bununla birlikte, mesane kanserine işaret edebilecek bazı önemli belirtilere şu şekilde değinebiliriz;
- Kasığın üst kısmı ve kasıkta görülebilen ağrı
- Hematuri (idrarda açık kırmızı renkte veya kahverengi kan görülmesi)
- Aniden bastıran idrar yapma dürtüsü
- İdrar yapmada güçlük çekilmesi
- Normalden sık idrara çıkılması
- İdrar sırasında duyulan ağrı veya acı
- KasıK bölgesindeki doluluk ve kitle hissi
- Sırt ağrısı, halsizlik
- Kilo kaybı
Bu belirtilerin yanı sıra; rahatsızlığın başka doku ve organlara yayılması durumunda metastaz yaptığı bölgeye göre değişebilen semptomlar da gözlenebilmektedir. Özellikle kanlı balgam ve öksürük gibi belirtiler kanserin başka organlara yayıldığının işareti olabilmektedir. Hastalığın iskelet sistemine metastaz yapması durumunda ise kemik ağrıları görülebilmektedir.
Mesane kanseri türleri nelerdir?
Mesane kanseri, mesanedeki kanserli hücrelerin tipine göre 3 ana sınıfa ayrılabilir. Bununla birlikte, mesane duvarının kalınlığına, kanserli hücrelerin gelişim şekline ve tümörlerin derecelerine göre de sınıflandırma yapılabilmektedir. Mesane kanserinin görüldüğü hücrelere göre; geniş TRANSİZYONEL hücreli karsinom, adenokarsinom ve skuamöz hücreli karsinom olarak sınıflandırılabilir.
Ürotelyal karsinom olarak da adlandırılabilen geçiş TRANSİZYONEL hücreli karsinom türü mesane kanserleri, mesane duvarının iç kısmındaki geçiş ÜROEPİTELYAL hücrelerinde başlamaktadır. Tüm mesane kanserlerinin çok büyük çoğunluğunu bu kanser türü oluşturur. Mesanenin iç kısmında yer alan bu hücre tipi aynı zamanda idrar yollarında da bulunduğundan tümörlü bölge bu bölgenin tamamında görülebilmektedir.
Mesane kanseri evreleri nelerdir?
Mesane kanserinin evrelemesi, kanserin yayılma durumu ve boyutunu belirlemek adına kullanılmaktadır. Mesane kanserlerinin evrelemesinde TNM sınıflandırma sistemi olarak bilinen sistemden yararlanılır. T, kanserin olup olmadığı ve yayılımına dair durumu değerlendirmektedir. N, mesane kanserlerinin lenf nodlarına yayılıp yayılmadığını belirlemektedir. M evrelemesi ise, kanserin mesane dışındaki organlara yayılıp yayılmadığını değerlendirmekte kullanılır.
TNM sınıflandırılması kullanarak yapılan klinik evreleme 5 evreyi içermektedir.
Mesane kanseri evrelerine şu şekilde değinebiliriz;
Evre-a0: Mesane kanserinin en erken evresidir. Mesanenin iç yüzeyindeki hücrelerde kanser hücreleri görülürken, kanser henüz mesane duvarının daha derin katmanlarına yayılım göstermemiştir. Bu evre, yüzeysel mesane kanseri olarak da bilinmektedir.
Evre-1: evre mesane kanserinde kanserli hücreler, kaslara, lenf bezlerine ya da mesane dışındaki farklı bir organa yayılmamıştır. Bu evrede kanserli hücreler, mesanenin iç katmanlarının derin bölgelerinde görülmektedir.
Evre:2: Bu evrede kanserli hücreler başka doku ve organlara yayılım göstermemiştir ancak tümörün daha derin kas yapılarına ilerlediği görülmektedir.
Evre-3: Kanserli hücreler, mesane duvarının daha derin katmanlarına, yakında bulunan lenf düğümlerine ve yakındaki dokulara yayılım göstermiştir. Mesane çevresindeki dokulara yayılım gözlendiği bu evrede kanser henüz diğer organlara yayılım göstermemiştir.
Evre-4: Bu evrede kanserli hücrelerin mesanenin yanı sıra karına ve pelvise de yayılım gösterdiği görülmektedir. Hastalığın uzakta bulunan diğer doku ve organlara yayılım gösterdiği görülmektedir.
Kanserin evrelemesi, özellikle tedavi planının oluşturulması açısından kritik önem teşkil etmektedir. Başlangıç evresinde olan mesane kanserleri cerrahi müdahale ile tedavi edilebilirken sonraki evrelerde daha agresif tedavi seçenekleri söz konusu olabilmektedir.
Mesane kanseri tanısı nasıl konur?
Mesane kanseri tanısının konulmasında, çeşitli görüntüleme yöntemleri, laboratuvar tetkikleri, idrar analizi ve biyopsi vb. teşhis yöntemlerinden yararlanılabilir. Mesane kanserinin tanısında özellikle fiziki muayenenin yeri sınırlı olmaktadır. Hastalıktan şüphelenildiğinde ilgili uzman tarafından öncelikle çeşitli laboratuvar ve radyolojik testler istenilmektedir. Mesane kanserinin erken evrede teşhis edilebilmesi tedavinin başarı olasılığını artırabilmektedir.
Mesane kanseri teşhisinde yararlanılabilecek bazı önemli testlere şu şekilde değinebiliriz;
- İdrar tahlili
- İdrar sitolojisi
- İdrar tümör marker testleri
- Ultrasonografi
- İdrar kültürü
- Bilgisayarlı tomografi, MR ve röntgen gibi çeşitli görüntüleme testleri
- PET CT taraması
- Sistoskopi
- Biyopsi
- İntravenöz pyelogram (IVP), retrograd pyelogram
Mesane kanseri tedavi yöntemleri nelerdir?
Mesane kanserinin tedavi protokolü özellikle hastalığın kas dokusuna yayılıp yayılmadığı duruma göre farklı yöntemler kullanılarak belirlenmektedir. Eğer hastalık kas dokusuna yayılmamışsa lezyonun endoskopik olarak vücuttan çıkarılması ve sonrasında mesane içinin takip edilmesi söz konusu olabilmektedir. Ancak, mesane kanseri tedavisi planlanırken, kanserin mesane içerisindeki yerleşimi, tümörün derecesi, mesane dışı organlara yayılım olup olmadığı, hastanın genel sağlık durumu ve hastanın yaşı gibi unsurlar göz önünde bulundurulmalıdır.
Mesane kanseri tedavisinde yararlanılabilen bazı önemli tedavi yöntemlerine şu şekilde değinebiliriz;
Transüretral Rezeksiyon (TUR): İdrar kanalından mesaneye doğru sistoskop yardımıyla ulaşıldığı yöntem olarak tanımlanabilir. Bu yöntem, hem hastalığın teşhisi hem de erken evre mesane kanserinin tedavisi amacıyla kullanılmaktadır.
Sistektomi: Bu tedavi yöntemi, mesanenin tamamının ya da bir bölümünün çıkarılması olarak tanımlanabilir. Radikal ve kısmi olmak üzere 2’ye ayrılmaktadır. Kısmi sistektomi özellikle tümörün mesanede sınırlı olduğu durumlarda düşünülmektedir. Mesanenin yalnızca kanserli bölümleri çıkarılarak hastaların günlük yaşamına dönmesi amaçlanır. Sistektomi, kanserin tüm mesaneyi sardığı durumlarda da uygulanabilmektedir. MesaneNin tamamı kesilerek vücuttan çıkartılır. Ancak bu yöntem çeşitli komplikasyonlara neden olabileceğinden genellik tercih edilmemektedir. Sistektomi uygulamalarında genellikle laparoskopik yöntem tercih edilmektedir.
Kemoterapi ve radyoterapi: Radyoterapi ve kemoterapi tedavi yöntemleriyle kanserli hücrelerin küçültülerek ortadan kaldırılmaları hedeflenmektedir. Radyoterapide mesaneye doğrudan ışın tedavisi uygulanır. Kemoterapi ise ilaçla tedavi olarak bilinmektedir. Mesane kanserinde radyoterapi içten ve dıştan olmak üzere 2 farklı türde uygulanabilmektedir. Dış uygulamalarda hastaya günübirlik ayakta ışın verilebilirken, içten uygulamalar hastaneye yatış gerektirmektedir. Kemoterapide ise hastanın genel sağlık durumuna ve hastalığın seyrine göre bir ya da daha fazla ilaç birlikte kullanılabilmektedir.
İmmünoterapi: Bu tedavi yöntemi ile bağışıklık sisteminin güçlendirilerek kanserli hücrelerle daha iyi mücadele etmesi hedeflenmektedir. Kateter yoluyla doğrudan mesane içine ilaç uygulanmasını içermektedir. Bu sayede bu bölgede bulunan sağlıklı hücrelerin kanserli hücrelerle savaşması hedeflenmektedir.
Mesane kanseri hakkında sık sorulan sorular
Mesane kanseri nedir?
Mesane kanseri, idrar kesesinin iç yüzeyini kaplayan hücrelerin anormal şekilde büyüyerek tümör oluşturmasıdır. En yaygın türü “ürotelyal karsinom”dur.
En yaygın belirtisi nedir?
Ağrısız idrarda kan (hematüri), en sık ve ilk belirti olarak karşımıza çıkar. İdrarda kan zaman zaman görülebilir ya da sürekli olabilir.
Kimler risk altındadır?
- Sigara içenler
- 55 yaş üzeri erkekler
- Kimyasal madde maruziyeti (örneğin boya, lastik sanayi)
- Aile öyküsü olanlar
- Uzun süreli idrar yolu enfeksiyonu geçirenler
Tedavi seçenekleri nelerdir?
- Yüzeysel tümörlerde: TURBT (transüretral rezeksiyon), ardından mesane içi BCG veya kemoterapi
- Kas tutulumunda: Radikal sistektomi (mesanenin alınması), kemoterapi
- İlerlemiş evre: Kemoterapi, immünoterapi, hedefe yönelik tedaviler
Mesane kanseri tekrarlayabilir mi?
Evet. Mesane kanseri nüks etme eğilimindedir. Bu yüzden düzenli aralıklarla sistoskopi ve takip testleri yapılır.
Yaşam tarzı değişiklikleri gerekli midir?
- Sigaranın bırakılması çok önemlidir.
- Bol su tüketimi
- Kimyasal maddelerden uzak durmak
- Düzenli kontrolleri ihmal etmemek gerekir.
Mesane kanseri bulaşıcı mıdır?
Hayır, bulaşıcı değildir.
Mesane kanseri tedavi edilmezse ne olur?
Zamanla böbreklere, idrar yollarına, çevre dokulara ve diğer organlara yayılabilir. Bu da yaşam süresini ve kalitesini ciddi şekilde düşürür.
