Böbrek büyümesi (hidronefroz), idrarın böbrekte birikmesi sonucu oluşur ve tedavi edilmezse ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Nedenleri arasında böbrek kanalının tıkanıklığı, böbrek taşları, tümörler ve enfeksiyonlar bulunur. Erken teşhis ve uygun tedavi ile böbrek fonksiyonları korunabilir.
Böbrekte Hidronefroz Nedir? Belirtisi ve Tedavisi Nasıl Olur?
Hidronefroz olarak da bilinen böbrek büyümesi tek veya her iki böbreğinde şişmesi durumudur. Böbrek büyümesi en yaygın görülen böbrek hastalıklarından biri olmaktadır. Böbrek büyümesi farklı belirtilerle kendisini gösterebilir ve her yaştan kişide görülebilmektedir. Böbrek büyümesi, böbrekteki İDRAR AKIMININ uriner akımın akımın bozulması sonucunda ortaya çıkmaktadır. Aynı zamanda, böbrek hasarı gibi diğer rahatsızlıklara da ortam hazırlayabilir.
Böbrek büyümesi, idrar böbrekten boşaltılamadığında ve de böbrekte birikmek durumunda kaldığında ortaya çıkabilir. İdrarı böbrekten boşaltmaya yarayan KANALLARDA tüplerde görülen bir tıkanıklık veya idrarın düzgün biçimde boşaltılmasına engel olan genetik bir kusurda böbreklerin şişmesine neden olabilmektedir. Böbrek büyümesi her zaman belirti vermeyebilir. Hastalığın belirtileri genellikle rahatsızlığın şiddetine ve nedenine bağlı olarak değişiklik gösterebilmektedir.
Çocuklarda böbrek büyümesi, bebeklik döneminde veya doğum gerçekleşmeden önce teşhis edilebilmektedir. Hidronefroz özellikle erken teşhis ile tedavi edilebilen bir rahatsızlıktır. Böbrek büyümesi tanısı genellikle tıbbi testler ve detaylı muayene ile konulabilmektedir. Tanı ile böbrek büyümesine neden olan unsurun tespit edilmesi önemlidir. Altta yatan nedenin tespit edilebilmesi tedavi planının belirlenmesinde önem teşkil eder. Böbrek büyümesinin tedavisi, hastalığın şiddetine, altta yatan temel unsura ve de hastanın genel sağlık durumuna göre değişiklik gösterebilmektedir.
Böbrek büyümesi neden olur?
İnsan vücudunda idrar, doğal işlemler sonucunda böbreklerden mesaneye doğru yol alırlar. Bu doğal süreçte ortaya çıkabilecek herhangi bir sorun nedeniyle idrar böbreklerde veya üreter kanalında tüpünde birikebilmektedir. Bu durum ise tıp dilinde hidronefroz adı verilen böbrek büyümesine neden olmaktadır. Böbrek büyümesinin yaygın görülme nedenleri arasında; üreteropelvik bileşke darlığı, böbrek taşları, kanser, prostat büyümesi ve idrar yolunda daralma gibi nedenler gösterilebilir.
Böbrek büyümesine neden olabilecek bazı unsurları şu şekilde açıklayabiliriz;
- Üreterde görülen tıkanmalar, daralma, enfeksiyon, tümörler veya başka nedenler
- Böbrek taşları, üreteri veya böbrek kanallarını tübüllerini tıkayarak idrar akışını engelleyebilmektedir.
- Prostat bezinin büyümesi, idrar yolunun tıkanmasına ve böbreklerde büyümeye neden olabilmektedir.
- İdrar yolu enfeksiyonları üreterlerde iltihaplanmaya neden olarak idrar akışını engelleyebilmektedir.
- Nadir olarak da görülse idrar yollarına giren yabancı maddeler nedeniyle de böbreklerde büyüme görülebilir.
- Böbrek tümörleri, idrar yollarını tıkayarak böbrek büyümesine sebep olabilir.
- Doğuştan kaynaklı idrar yollarında görülen anormallikler veya darlıklar da hidronefroza neden olabilir.
Böbrek büyümesi belirtileri nelerdir?
Böbrek büyümesi her zaman belirti vermeyebilir. Hastalığın belirtileri ise, altta yatan nedene ve durumun şiddetine göre değişiklik gösterebilmektedir.
Hidronefrozun genel semptomlarına şu şekilde değinebiliriz;
- İdrar sırasında duyulan ağrı veya yanma hissi
- Sırt ve bel ağrısı
- Yüksek ateş, rahatsızlık hissi ve şiddetli ağrı duyulması
- Bulanık ve kanlı gelen idrar
- İdrar sıklığında görülen artış
- Bebeklerde gelişmede gerilik
- Halsizlik ve yorgunluk
- Mide bulantısı ve kusma
Böbrek büyümesi tehlikeli midir?
Böbrek büyümesinin kişinin sağlığını ne kadar tehdit edip etmeyeceği hastalığın altında yatan nedene ve de durumun şiddetine göre değişiklik gösterebilmektedir. Yani hastalığın kişi için tehlikeli olup olmayacağı; erken teşhis ve tedavi, şiddet, altta yatan neden ve kişinin genel sağlık durumu gibi faktörlere bağlı olmaktadır. Bununla birlikte, böbrek büyümesi tedavi edilmediği durumlarda sağlık açısından ciddi problemlere de yol açabilmektedir.
Hidronefrozun ciddi komplikasyonlarına şu şekilde değinebiliriz;
- İdrarın normal olarak dışarı çıkamamasından kaynaklanan idrar yolu enfeksiyonları
- Sırt ve belde ortaya çıkabilecek şiddetli ağrı kişinin yaşamını önemli ölçüde olumsuz etkileyebilmektedir.
- Böbrek büyümesi tedavi edilmediği durumda böbrek taşı oluşumuna neden olabilmektedir.
- Böbrek büyümesine bağlı olarak, böbreklerde biriken idrarın neden olduğu basınç, böbrek dokusuna zarar verebilmektedir.
- Hastalığın ilerlemesi ve tedavi edilmediği durumlarda böbreklerde işlev kaybına ve sonucunda böbrek yetmezliğine neden olabilmektedir.
Böbrek büyümesi tanısı nasıl konur?
Böbrek büyümesi teşhisi için çeşitli tıbbi testlerden yararlanılmaktadır. Hastanın tıbbi geçmişinin incelendiği ve belirtilerin değerlendirildiği fiziki muayene önemlidir. Bununla birlikte, çeşitli görüntüleme yöntemlerinden de faydalanılabilir.
Böbrek büyümesi teşhisinde yararlanılabilecek bazı önemli teşhis yöntemlerine şu şekilde değinebiliriz;
- Hastanın genel durumunun değerlendirilebilmesi adına detaylı bir fiziki muayene
- Enfeksiyon durumunu değerlendirebilmek adına uygulanan idrar testi ve idrar kültürü testi
- Tıkanmaya neden olabilecek böbrek taşı veya tümör gibi rahatsızlıkların tespit edilebilmesi adına MR, ultrasonografi ve bilgisayarlı tomografi (BT) gibi görüntüleme yöntemleri
- Böbreğin işlevini değerlendirebilmek adına uygulanabilen sintigrafi ve kan testleri
- Özellikle idrar yolu tıkanıklığını belirleyebilmek adına uygulanan ürodinamik testler
Böbrek büyümesi teşhisi çeşitli test sonuçları ve de hastanın belirtileri değerlendirilerek konulmaktadır. Tanı konulması akabinde hastalığın altında yatan neden tespit edilmelidir. Özellikle uygun tedavi yönteminin belirlenmesinde hastalığa neden olan faktörün belirlenmesi önem teşkil eder.
Böbrek büyümesi tedavi yöntemleri nelerdir?
Böbrek büyümesinin tedavisinde özellikle altta yatan nedenin tespit edilebilmesi büyük önem teşkil etmektedir. Hastalığın şiddeti de tedavi prosedürünü etkileyebilen önemli bir unsurdur. Tedavinin temel hedefi, böbrek büyümesinin nedenini tespit ederek böbrekleri normal işlevine döndürmeyi hedeflemektedir. Böbrek büyümesi tedavi yöntemleri arasında; ilaç tedavisi, üreter stent uygulaması, endoskopik girişimler, doğru ve uygun beslenme modeli benimsenmesi ve ilaç kullanımı ve cerrahi müdahale yer almaktadır.
Gebelerde Böbrek büyümesi tedavisinde bazı durumlarda Endoskopi ameliyat bile gerekebildiği gibi genellikle hastalık kendiliğinden düzelebilmektedir. Hafif ile orta derecede ve şiddetli böbrek büyümesi olarak şiddetine göre sınıflandırılabilen rahatsızlık, hamilelikte veya çocuklarda görülmesine göre de farklı tedavi prosedürleri gerektirebilmektedir. Böbrek büyümesi, altta yatan neden ile birlikte tedavi edilmesi gereken bir sağlık sorunudur.
Tedavi edilen böbrek büyümesi vakalarında, düzenli olarak gerçekleştirilen sağlık kontrolleri ve görüntüleme testleri ile takip büyük önem teşkil eder. Özellikle böbrek fonksiyonlarının ne durumda oldukları ve de hastalığın tekrarlama durumunu kontrol etmek gerekir.
Böbrek büyümesi ameliyatı nasıl yapılır?
Böbrek büyümesi cerrahi operasyonlarında temel hedef hastalığa neden olan unsurun ortadan kaldırılarak idrar akışını düzeltebilmektir. Hastalığın altında yatan unsura göre değişiklik gösterebilen çeşitli ameliyat türleri uygulanabilmektedir. Örnek vermek gerekirse, böbrek büyümesinin nedeni böbrek taşları ise taşların çıkarılması veya kırılmaları için cerrahi operasyon gerekebilmektedir.
Bununla birlikte böbrek büyümesinin tedavi edilmesi amacıyla uygulanabilen bazı cerrahi müdahale türlerine şu şekilde değinebiliriz;
- Üreterin tıkanmış ve daralmış bölgelerini genişletebilmek amacıyla uygulanabilen üreteroplasti işlemi.
- Böbrek taşlarının çıkarılması veya kırılması amacıyla yapılan böbrek taşı ameliyatı
- İdrar yolu tıkanıklıklarının geçici olarak çözümlenebilmesi amacıyla uygulanan üreter stenti
- Prostat veya böbrek tümörü operasyonları
- Hidronefrozun çok ciddi boyutlarda olduğu durumlarda uygulanması gerekebilen böbrek drenajı işlemi.
Böbrek büyümesi ameliyatlarından sonra doktorun önerileri ve de izlem programı mutlaka takip edilmelidir. Rutin kontroller ameliyat sonucunu değerlendirebilmek ve de iyileşme durumunu izlemek adına önem teşkil etmektedir. Ameliyat sonrasında, dengeli ve sağlıklı bir beslenme programı uygulamak da iyileşme sürecinin hızlanmasına yardımcı olmaktadır.
Böbrekte Hidronefroz Hakkında Sık Sorulan Sorular
Hidronefroz kimlerde görülür?
Her yaşta görülebilir. Doğumsal (konjenital) olarak bebeklerde, idrar yolları hastalıklarına bağlı olarak çocuklarda ve yetişkinlerde ortaya çıkabilir.
Hidronefrozun nedenleri nelerdir?
- Böbrek taşı
- Üreterde (idrar kanalı) darlık veya tıkanıklık
- İdrar reflüsü (vezikoüreteral reflü)
- Gebelikte rahim baskısı
- Tümörler veya enfeksiyonlar
Hidronefroz tedavi edilmezse ne olur?
Tedavi edilmezse böbrek fonksiyonları zamanla bozulabilir, kalıcı böbrek hasarı oluşabilir ve ciddi enfeksiyonlar gelişebilir.
Hidronefroz tedavisi nasıldır?
Tedavi altta yatan nedene bağlıdır:
- Böbrek taşı varsa taş çıkarılır.
- Darlık varsa cerrahi müdahale yapılabilir.
- İdrar akışını düzenlemek için stent veya kateter uygulanabilir.
Hidronefroz gebelikte görülür mü?
Evet. Gebeliğin ilerleyen dönemlerinde rahim, üreterlere baskı yaparak geçici hidronefroza neden olabilir. Genellikle doğumdan sonra kendiliğinden düzelir.
Hidronefroz kalıcı mıdır?
Geçici de olabilir, kalıcı da. Sebebin ortadan kaldırılmasına bağlı olarak iyileşme sağlanabilir. Uzun süreli ve tedavi edilmeyen durumlarda kalıcı hasar oluşabilir.
Hidronefrozdan nasıl korunulur?
- Yeterli sıvı tüketimi
- İdrar yolu enfeksiyonlarının hızlı tedavisi
- Böbrek taşı riskine karşı önleyici yaşam tarzı değişiklikleri
- Düzenli sağlık kontrolleri
